اضطراب، یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی افراد داشته باشد. این اختلال با علائمی مانند نگرانی مداوم، ترس، بی‌قراری، و مشکلات خواب همراه است . برای سنجش شدت اضطراب و تشخیص آن، ابزارهای مختلفی وجود دارد که یکی از معتبرترین و پرکاربردترین آن‌ها، تست اضطراب بک (BAI) است. در این مقاله، به بررسی جامع تست اضطراب بک، تاریخچه، نحوه انجام، تفسیر نتایج، کاربردها، مزایا و معایب، و مقایسه آن با سایر تست‌های اضطراب می‌پردازیم. همچنین، نکاتی برای کاهش اضطراب ارائه خواهیم داد.
تاریخچه تست اضطراب بک
ارزیابی علائم اضطراب در تشخیص و درمان مشکلات روانی از اهمیت زیادی برخوردار است و تاکنون مقیاس‌های زیادی با توجه به دیدگاه‌های گوناگون برای آن پدید آمده‌است . با این حال، بررسی این مقیاس‌ها نشان می‌دهد که احتمالاً مشکلاتی در مفهوم‌سازی نظری و ویژگی‌های روش‌شناختی آن‌ها وجود دارد . به عنوان مثال، بسیاری از ابزارهای سنجش اضطراب، مانند پرسشنامه اضطراب حالت-صفات، شامل نشانه‌هایی بودند که ممکن بود ناشی از افسردگی نیز باشند . این مسئله می‌توانست به اعتبار نتایج این مقیاس‌ها آسیب برساند .
با توجه به این مشکلات، آرون تمکین بک و همکارانش در سال ۱۹۸۸ تست اضطراب بک (Beck Anxiety Inventory) را طراحی و در سال ۱۹۹۰ در مجله “مشاوره و روانشناسی بالینی” منتشر کردند . هدف دکتر بک از طراحی این تست، ارزیابی شدت اضطراب به صورت مستقل از علائم بالقوه همپوشانی با افسردگی یا سایر اختلالات روانی بود . دکتر بک، روانپزشک آمریکایی و از پیشگامان شناخت‌درمانی، به دلیل تحقیقات گسترده‌اش در زمینه روانشناسی بالینی و اختلالات روانی، به ویژه افسردگی و اضطراب، شناخته شده است .
BAI به گونه‌ای طراحی شده است که نشانه‌های رایج اختلالات خلقی از جمله افسردگی را در نظر نمی‌گیرد . این ویژگی BAI را به ابزاری معتبر و قابل اعتماد برای ارزیابی اضطراب تبدیل کرده است و آن را به یکی از مقیاس‌های پرکاربرد در تحقیقات تبدیل کرده است .
نحوه انجام تست اضطراب بک
تست اضطراب بک شامل ۲۱ سوال است که هر یک از سوالات، یکی از علائم شایع اضطراب (علائم ذهنی، بدنی، و هراس) را توصیف می‌کند . بسیاری از سؤال‌های این تست بر علائم روانشناسی یا روان‌تنی تمرکز دارند تا علائم شناختی . به همین دلیل روان‌شناسان اغلب از این تست به‌همراه پرسشنامه نگرانی پن استت استفاده می‌کنند که معمولا علائم شناختی مانند فاجعه‌پنداری را دقیق‌تر بررسی می‌کند .
هر سوال دارای چهار گزینه است که نشان‌دهنده شدت اضطراب است و آزمودنی باید یکی از آن‌ها را انتخاب کند . پرسشنامه تست اضطراب بک، وضعیت اضطرابی فرد را در طی هفته‌های گذشته مورد ارزیابی قرار می‌دهد . این چهار گزینه به صورت زیر نمره‌گذاری می‌شوند:
| گزینه | نمره |
|---|---|
| اصلاً | ۰ |
| خفیف | ۱ |
| متوسط | ۲ |
| شدید | ۳ |
برای مثال، یکی از سوالات تست اضطراب بک به این صورت است :
۱. کرختی و گزگز شدن (مورمور شدن)
و گزینه‌های آن عبارتند از:
- اصلاً
- خفیف (زیاد ناراحتم نکرده است)
- متوسط (خیلی ناخوشایند بود اما تحمل کردم)
- شدید (نمی توانستم آن را تحمل کنم)
آزمودنی باید گزینه‌ای را انتخاب کند که به بهترین نحو، شدت کرختی یا احساس مورمور شدن را در او در طول هفته گذشته توصیف می‌کند . در این تست جواب صحیح و غلط وجود ندارد و آزمودنی باید صادقانه به سوالات پاسخ دهد . مراجعه کننده نباید وقت زیادی را برای پاسخ دادن به هر سوال صرف کند و اولین پاسخی که به نظرش درست می‌آمد را انتخاب کند .
تفسیر نتایج تست اضطراب بک
پس از پاسخ دادن به تمام سوالات، نمره هر سوال با هم جمع زده می‌شود و نمره کل در دامنه‌ای از ۰ تا ۶۳ قرار می‌گیرد . سپس، با توجه به نمره کل، شدت اضطراب فرد به صورت زیر تعیین می‌شود :
| درجه اضطراب | نمرات |
|---|---|
| هیچ یا کمترین حد | ۰–۷ |
| خفیف | ۸–۱۵ |
| متوسط | ۱۶–۲۵ |
| شدید | ۲۶–۶۳ |
تفسیر نمره باید با توجه به زمینه‌های فردی و شرایط خاص هر فرد انجام شود . ممکن است فردی با نمره بالا، به دلیل شرایط خاص زندگی‌اش، نیاز به حمایت بیشتری داشته باشد .
کاربردهای تست اضطراب بک
تست اضطراب بک در محیط‌های بالینی یا تحقیقاتی استفاده می‌شود . در مراکز مشاوره روانشناسی، از این تست برای سنجش شدت اضطراب مراجعین و برنامه‌ریزی برای درمان استفاده می‌شود . روان‌شناس با توجه به نتیجه این تست می‌تواند برای علائم فرد برنامه درمانی در نظر بگیرد و سپس به استفاده از این تست در هر جلسه برای نظارت بر روند پیشرفت درمان فرد ادامه بدهد . اگر علائم بهبود نیابند، روان‌شناس ممکن است برنامه درمانی را تغییر دهد .
همچنین، در تحقیقات روانشناسی، از این تست برای بررسی تأثیر روش‌های درمانی مختلف بر اضطراب استفاده می‌شود . پژوهشی در سال ۱۹۹۱، تست اضطراب بک را با مقیاس درجه‌بندی اضطراب هامیلتون مقایسه کرد که استفاده از آن در آن دوران رایج بود . طبق این تحقیق، امتیازهای بالا در تست بک با امتیازهای خام مقیاس درجه‌بندی اضطراب هامیلتون مطابقت داشتند و این تست واقعا در ارزیابی علائم اضطراب مؤثر بود . همچنین طبق این تحقیق، امتیاز مبتلایان به اختلال هراس از مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر بالاتر بود .
علاوه بر این، پژوهشی دیگر نیز پس از مؤثر اعلام‌کردن تست اضطراب بک برای سنجش اضطراب نوجوانان مبتلا به اختلالات روانی، استفاده از این تست برای ارزیابی این دسته از بیماران را تأیید کرد . تحقیقات مربوط به بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی تست بک در سالخوردگان نشان دادند که این تست ابزاری مفید برای تشخیص شدت اضطراب این گروه است . همچنین مشخص شده است تست اضطراب بک برای جداسازی افراد دچار اختلال اضطراب از کسانی که به آن مبتلا نیستند، مفید است .
مزایا و معایب تست اضطراب بک
مزایا:
- اعتبار و روایی بالا: روایی و پایایی داخلی و خارجی تست اضطراب بک به صورت کاملاً تخصصی، منسجم و استاندارد تایید شده است . تست اضطراب بک، از پایایی و روایی بالایی برخوردار است و به خوبی می‌تواند اضطراب را اندازه‌گیری کند .
- سهولت اجرا: این تست به راحتی قابل اجرا است و نیازی به تخصص خاصی ندارد .
- خودگزارشی: تست اضطراب بک، یک پرسشنامه خودگزارشی است و فرد می‌تواند بدون نیاز به کمک پرسشگر، آن را تکمیل کند .
- متمایز کردن اضطراب از افسردگی: این تست به گونه‌ای طراحی شده است که نشانه‌های رایج اختلالات خلقی از جمله افسردگی را در نظر نمی‌گیرد .
معایب:
- خودگزارشی: از آنجایی که این تست خودگزارشی است، ممکن است فرد در پاسخ دادن به سوالات، صداقت کامل را رعایت نکند .
- محدودیت در تفسیر: تفسیر نتایج تست اضطراب بک باید با توجه به زمینه‌های فردی و شرایط خاص هر فرد انجام شود .
مقایسه تست اضطراب بک با سایر تست‌های اضطراب
قبل از توسعه تست اضطراب بک، بسیاری از ابزارهای سنجش اضطراب، مانند پرسشنامه اضطراب حالت – صفت اسپیلبرگر ، شامل نشانه‌هایی بودند که ممکن بود ناشی از افسردگی نیز باشند . این مسئله می‌توانست به اعتبار نتایج این مقیاس‌ها آسیب برساند . تست‌های قبلی به دلیل لحاظ کردن علائمی که ممکن بود به علائم افسردگی شباهت داشته باشند، غیرقابل اطمینان بودند .
تست اضطراب بک به گونه‌ای طراحی شده است که نشانه‌های رایج اختلالات خلقی از جمله افسردگی را در نظر نمی‌گیرد . این ویژگی، BAI را به ابزاری معتبرتر و قابل اعتمادتر برای ارزیابی اضطراب تبدیل کرده است . تحقیقات مربوط به بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی تست بک در سالخوردگان نشان دادند که این تست ابزاری مفید برای تشخیص شدت اضطراب این گروه است .
نکاتی برای کاهش اضطراب
- داشتن برنامه و مدیریت آن: احساس وجود برنامه، کنترل و مدیریت صحیح و اصولی بخش مهمی از کنترل و کاهش اضطراب را تشکیل می‌دهد . آموختن روش‌های مدیریت مسئولیت‌ها، پایداری کردن بر اهداف، استراحت کردن و اجرای تکنیک‌های تمدد اعصاب ازجمله مهارت‌های مدیریت زمان است .
- انتخاب هدف: سعی کنید هدف واحدی برای خود انتخاب کنید که خلق‌وخویتان را بهبود ببخشد و از اضطرابتان بکاهد .
- پرهیز از به تعویق انداختن کارها: به تعویق انداختن مسئولیت‌ها و کارها تا دقایق پایانی می‌تواند بیشتر از زمانی که تکالیف و مسئولیت‌ها را به‌موقع انجام دهید اضطراب ایجاد کند . به تعویق انداختن کارها، تکالیف و مسئولیت‌ها می‌تواند تأثیر مستقیمی بر کیفیت کار، خواب و خلق‌وخویتان بگذارد .
- داشتن خواب خوب: تمرین عادات خواب خوب می‌تواند نشان دهد که خوب استراحت کرده‌اید . محرومیت از خواب می‌تواند سبب ایجاد مشکلات جسمی و روحی و افزایش اضطراب شود .
- محدود کردن محرک‌ها: مصرف محرک‌ها – مثل کافئین – که می‌توانند سبب ایجاد و تشدید اضطراب شوند را محدود یا متوقف کنید .
- استراحت کردن در حین کارهایتان: در طول روز، زمانی را برای استراحت و فعالیت‌های مفید اختصاص دهید . در حین زمان‌های استراحت کلاس، مطالعه و کار کردن در فضای آزاد قدم بزنید، موسیقی گوش کنید و … تا ذهنتان استراحت کند .
- یادداشت کارهای روزانه: نوشتن یادداشت‌های روزانه را آغاز کنید . تعداد زیادی از افراد نوشتن یادداشت‌های روزانه روشی مناسب برای کنترل اضطراب، درک احساسات و تصمیم‌گیری‌ها و … می‌دانند .
- پذیرش محدودیت‌ها: باید بدانید همه در زندگی‌شان با محدودیت‌های گوناگونی مواجه هستند . باید بیاموزید محدودیت‌های زندگی را بپذیرید و با توجه به آن از خود و دیگران توقع داشته باشید .
- تجسم فعال: تجسم فعال به‌معنی استراحت موقت ذهن است . برای این ترفند باید تصور کنید که در جای دیگر و شرایط دیگری هستید . زمانی که استرس دارید و حالت‌تان خوب نیست؛ خودتان را در یک جای خوب و آرامش‌بخش مانند کنار دریا تصور کنید . تلاش کنید تا تمام جزئیات این صحنه را در ذهنتان تجسم کنید . تجسم فعال می‌تواند شامل گوش دادن به صداها، استشمام بوهای آن صحنه و حتی صحبت کردن با آدم‌های حاضر در آن مکان باشد .
- ورزش: ورزش یکی از مهمترین کارهایی است که می توانید برای مقابله با استرس انجام دهید . ورزش منظم می‌تواند به کاهش سطح استرس و بهبود خلق‌وخو کمک کند . ورزش حتی در کوتاه مدت (مثلا روزی 1 ساعت برای دو هفته) تاثیر بسیار زیادی روی هورمون های تنظیم کننده خلق و خو دارد . هورمون کورتیزول را کاهش می دهد و اصلی ترین محرک هورمون بی نهایت مفید اندورفین است .
- مدیتیشن: مدیتیشن برای کاهش استرس است و برای مدتی از شر آن خلاص می‌شود . در مدیتیشن تلاش می‌کنید که در لحظه زندگی کنید و بابت اتفاقات گشته یا آینده استرس نداشته باشید . برای اینکه مدیتیت تاثیر خوبی داشته باشد؛ لازم است که این کار را بارها و بارها تمرین و تکرار کنید .
تنفس عمیق: تمرین تنفس عمیق می‌تواند به فعال کردن پاسخ آرامش بدن و کاهش استرس و اضطراب کمک کند .
- صحبت با افراد مناسب: مراوده و صحبت با دوستان و خانواده در مورد استرس و اضطراب می تواند تسکین و حس حمایت شدن در فرد بوجود آورد .
نتیجه‌گیری
تست اضطراب بک، ابزاری مفید و کارآمد برای سنجش شدت اضطراب است. این تست به دلیل اعتبار و روایی بالا، سهولت اجرا، و توانایی در متمایز کردن اضطراب از افسردگی، به طور گسترده در مراکز مشاوره و تحقیقات روانشناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، تفسیر نتایج این تست باید با توجه به زمینه‌های فردی و شرایط خاص هر فرد انجام شود. همچنین، برای کاهش اضطراب، می‌توان از روش‌هایی مانند ورزش، تغذیه سالم، مدیتیشن، و تنفس عمیق استفاده کرد.